ΑιμίλιοΣ Λάλλας
Ακαδημαϊκός Υπότροφος Α.Π.Θ., Γενικός Γραμματέας International Dermoscopy Society
Τα τελευταία 1-2 χρόνια, το πιο δημοφιλές θέμα συζήτησης σε συνέδρια, συναντήσεις αλλά ακόμη και παρέες δερματολόγων ανά τον κόσμο είναι η “άφιξη” της τεχνητής νοημοσύνης στην ειδικότητά μας. Προσωπικά, δεν υπάρχει θέμα για το οποίο να ερωτώμαι συχνότερα είτε “επίσημα” είτε “ανεπίσημα”. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον μου προκαλούν οι συζητήσεις που γίνονται σε προσωπικό επίπεδο, γιατί συνήθως αυτές αποκαλύπτουν και τα συναισθήματα των συμμετεχόντων στη συζήτηση ως προς την αναμενόμενη είσοδο της τεχνητής νοημοσύνης στη δουλειά μας. Ενθουσιασμό και προσδοκία συναντώ κάποιες φορές, απορία και φόβο πολύ περισσότερες, εχθρικότητα και άρνηση κάποιες άλλες.
Η σκέψη ότι ένας αλγόριθμος μπορεί να κάνει διάγνωση εξίσου καλά ή καλύτερα από εμάς είναι νομίζω λογικό να προκαλεί τα παραπάνω ανάμεικτα συναισθήματα. Χωρίς να έχω καμία μαντική ικανότητα, παραθέτω παρακάτω δυο-τρεις απλές σκέψεις ως προς το τι μας επιφυλάσσει το μέλλον:
Η τεχνητή νοημοσύνη δε θα έρθει στην Ιατρική εν γένει και στη Δερματολογία ειδικότερα, ήρθε ήδη. Η ανάπτυξη λογισμικών που αναγνωρίζουν με θαυμαστή ακρίβεια όχι μόνο όγκους, αλλά και εξανθήματα, είναι μια πραγματικότητα του παρόντος. Η περεταίρω βελτίωσή τους μένει να συμβεί στο μέλλον, αλλά συνυπολογίζοντας το πλήθος των ερευνητών που δουλεύουν στο αντικείμενο, προβλέπω το μέλλον αυτό κοντινό.
Με δεδομένο το παραπάνω, πολλοί θεωρούν πως το μόνο ερώτημα που μένει να απαντηθεί είναι πόσος χρόνος απομένει μέχρι να μας αντικαταστήσουν οι μηχανές κατά τον ίδιο τρόπο που αντικατέστησαν τα γεωργικά μηχανήματα τους χειρώνακτες εργάτες.
Την παραπάνω πρόβλεψη μπορώ να την κατανοήσω αν προέρχεται από κάποιον επιστήμονα της -συναρπαστικής πρέπει να πω- επιστήμης των υπολογιστών. Οι επιστήμονες αυτοί πιστεύουν ακράδαντα -και πιθανόν να έχουν δίκιο- ότι δεν υπάρχει τίποτα απολύτως που μπορεί να κάνει καλά ένας διαγνωστής και να μην γίνεται να το κάνει καλύτερα ένα σύγχρονο νευρωνικό δίκτυο. Το μόνο που χρειάζεται είναι να “ταϊστεί” με πολύ μεγάλο όγκο δεδομένων-τα λεγόμενα big data…
Αδυνατώ όμως να παρακολουθήσω την πρόβλεψη αυτή όταν προέρχεται από δικούς μου συναδέλφους, πράγμα που δε συμβαίνει σπάνια τις μέρες αυτές. Αδυνατώ να κατανοήσω πως κάποιος που ασκεί το ίδιο καθήκον με εμένα, δε συνειδητοποιεί ότι ο ρόλος που παίζει απέχει πολύ από αυτόν του “αξιολογητή εικόνων”.
Πρώτον, η διάγνωση είναι, κάποιες φορές, πολύ πιο πολύπλοκη διαδικασία από την αξιολόγηση μιας εικόνας. Η μορφολογία έχει αναμφίβολα τεράστια σημασία, αλλά έχει και περιορισμούς. Υπάρχουν ψωριάσεις που μοιάζουν τέλεια με δερματίτιδα. Υπάρχουν σπίλοι που μοιάζουν τέλεια με μελάνωμα. Και το αντίστροφο φυσικά. Οι ιατροί γνωρίζουμε ή μαθαίνουμε αυτούς τους περιορισμούς και τον τρόπο να ανταπεξέλθουμε. Για τον αλγόριθμο, όμως, η βλάβη που μοιάζει με σπίλο είναι σπίλος. Δε δύναται να αντιληφθεί πώς γίνεται να μην είναι έτσι.
Δεύτερον, το να λειτουργούμε ως ιατροί είναι μια πολύ πιο πολύπλοκη και απαιτητική διαδικασία που χρειάζεται όχι μόνο υψηλή κατάρτιση και αυξημένες δεξιότητες, αλλά και καλλιεργημένη κριτική σκέψη και συναισθηματική νοημοσύνη. Η διάγνωση αυτή καθ’ αυτή αποτελεί, φυσικά, τον πρωταρχικό στόχο κάθε κλινικού ιατρού, αλλά όχι τον μόνο. Για παράδειγμα, οι περισσότεροι ασθενείς μας που έχουν ακμή, ξέρουν ότι έχουν ακμή πριν έρθουν σε εμάς. Ακόμη και πολλοί από αυτούς που έχουν μελάνωμα το ξέρουν πριν έρθουν. Κι όμως έρχονται, και δεν έρχονται μόνο για την επιβεβαίωση της διάγνωσης αλλά για την ερμηνεία της, τη συζήτηση της πορείας της και των θεραπευτικών επιλογών. Αλλά και αυτές όλες τις πληροφορίες μπορούν να τις βρουν εύκολα σήμερα. Κι όμως έρχονται. Γιατί;
Κατά τη γνώμη μου, η απάντηση δεν κρύβεται στα μυστικά της γνώσης, αλλά στα μυστικά της ανθρώπινης φύσης. Είμαι άνθρωπος και θέλω να αλληλοεπιδρώ με ανθρώπους…
Άρα στο ερώτημα που τίθεται, η απάντησή μου είναι ότι δε φοβάμαι καθόλου. Αντιθέτως, περιμένω με ανυπομονησία τα πολύτιμα εργαλεία υποβοηθούμενης και αυτόματης διάγνωσης που πιθανότατα θα διευκολύνουν και θα βελτιώσουν την υπηρεσία που με αφοσίωση παρέχουμε στους συνανθρώπους μας.
Πηγή: www.edae.gr