Η σταδιακή υλοποίηση της Εθνικής Εκστρατείας Εμβολιασμού κατά της Covid-19 αποτελεί αναμφίβολα το κυριότερο μέσο για την καταπολέμηση της πανδημίας του νέου κορωνοϊού. Η ηλικία αποτελεί εύλογα τον καθοριστικό παράγοντα προτεραιοποίησης στην πρώτη φάση των εμβολιασμών, που η διαθεσιμότητα είναι παγκοσμίως περιορισμένη.
Καθώς σταδιακά τα διαθέσιμα εμβόλια και ο αριθμός των ημερήσιων εμβολιασμών αυξάνονται, τα κριτήρια επιλογής των ομάδων εμβολιασμού διευρύνονται διεθνώς. Πέρα από την προτεραιοποίηση ατόμων με σοβαρά συνοδά νοσήματα και επακόλουθο κίνδυνο σοβαρής νόσου, σε προτεραιότητα εμβολιασμού τίθενται άτομα σε κρίσιμες θέσεις για την ανταπόκριση του κράτους στα ζητήματα που προκύπτουν λόγω της πανδημίας, άτομα σε κρίσιμες θέσεις για τη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας αλλά και άτομα με υψηλό κίνδυνο έκθεσης στον ιό και περαιτέρω διασποράς της νόσου.
Σύμφωνα με επίσημους φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO), όταν η προτεραιοποίηση του εμβολιασμού λαμβάνει υπόψιν και τον επαγγελματικό κίνδυνο, παρατηρείται συγκριτικά μεγαλύτερη μείωση των μολύνσεων και της θνητότητας(1). Αντίστοιχα, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Πρόληψης κι Ελέγχου Νοσημάτων (ECDC) προτείνει την εισαγωγή του επαγγελματικού κριτηρίου στην κατάρτιση του Σχεδίου Προτεραιοποίησης Εμβολιασμών συμπεριλαμβάνοντας παραμέτρους, όπως η εγγύτητα, η συχνότητα σωματικής επαφής και οι δραστηριότητες υπερμετάδοσης σταγονιδίων του ιού(2). Στο πλαίσιο αυτό, αρκετές χώρες έχουν ήδη οριστικοποιήσει την Εθνική τους Εκστρατεία με βάση τα παραπάνω κριτήρια υπολογισμού του επαγγελματικού κινδύνου(3-7).
O Οργανισμός για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (OSHA) έχει προβεί σε αδρή κατηγοριοποίηση των επαγγελμάτων με βάση τον κίνδυνο νόσησης από Covid-19(8). Επίσης, υπάρχουν στοιχεία από το ECDC, από Εθνικές Στατιστικές Υπηρεσίες κι από Παγκόσμιους Οικονομικούς Φορείς που καταδεικνύουν τη συσχέτιση της επιτελούμενης εργασίας με την πιθανότητα διασποράς της νόσου(9-12).
Με βάση τα παραπάνω είναι κατά την κρίση μας πρωταρχικής σημασίας και προτείνουμε να ενσωματωθεί στο Εθνικό Επιχειρησιακό Σχέδιο, η προτεραιοποίηση με βάση το επάγγελμα στην επόμενη φάση των εμβολιασμών.
Η Ελληνική Εταιρεία Ιατρικής Εργασίας και Περιβάλλοντος (ΕΕΙΕΠ), η επιστημονική εταιρεία των κατεξοχήν εκπαιδευμένων ιατρών σε θέματα επαγγελματικής υγείας, κατέληξε στην παρακάτω προτεραιοποίηση, η οποία αποτελεί την επιστημονική μας πρόταση προς την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών και την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας, ως προς τη λήψη τελικών αποφάσεων.
Για την σύνταξη των παρακάτω προτάσεων, λήφθηκαν υπόψιν τα στοιχεία της διεθνούς βιβλιογραφίας και αναζητήθηκαν καλές πρακτικές και λύσεις που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Στην προσπάθειά μας αυτή όμως, σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η προσαρμογή τους στα ιδιαίτερα ελληνικά δεδομένα και η δική μας καθημερινή εμπειρία από τους χώρους εργασίας, στους οποίους δραστηριοποιούμαστε.
Η κατηγοριοποίηση προέκυψε μετά από συνεκτίμηση και υπολογισμό των παραγόντων:
Πιθανότητα έκθεσης, Πιθανότητα διασποράς, Κρισιμότητα Επαγγέλματος
Όπως θα διαπιστώσετε, σημαντική προτεραιότητα δόθηκε σε κλάδους όπως η εκπαίδευση κι ο τουρισμός, δεδομένου ότι αναμένεται η κυκλοφορία εύχρηστων μονοδοσιακών εμβολίων που θα μπορούσαν να επιτύχουν εγκαίρως εμβολιαστική κάλυψη στους σημαντικούς τομείς της χώρας μας.
Ακολούθως παρατίθεται Πίνακας με την αδρή κατηγοριοποίηση των επαγγελματικών κατηγοριών, με ορισμένες επεξηγήσεις ανά κλάδο και επιμέρους δραστηριότητα. Ο Πίνακας αυτός, εφόσον κριθεί υποβοηθητικός για το έργο της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, μπορεί να ποσοτικοποιηθεί και εξειδικευτεί περαιτέρω, με λήψη εσωτερικών πληροφορίων και στοιχείων από τις εκάστοτε επαγγελματικές κατηγορίες.
Είμαστε στη διάθεση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών και της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για περαιτέρω διευκρινήσεις, όπως και οποιαδήποτε άλλη συνεργασία ή βοήθεια μας ζητηθεί.
Η Ομάδα Εργασίας της ΕΕΙΕΠ:
Καλλιτσάρη Σταυρούλα, Κυριακίδου Σεμέλη, Μιχαλοπούλου Κυριακή, Νταβέλος Αθανάσιος, Πανταζή Ευγενία
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΩΝ ΕΝΑΝΤΙ COVID-19 ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ
| Επαγγελματική κατηγορία | Εμβολιαστική Προτεραιότητα |
| Εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας εντός κι εκτός οργανωμένων υγειονομικών δομών Προσωπικό δημόσιων και ιδιωτικών νοσοκομείων και κλινικών, Κέντρων Υγείας, οίκοι ευγηρίας, Κέντρα Αποκατάστασης, Μονάδες Απεξάρτησης, ΕΚΑΒ, προσωπικό που απασχολείται σε διαγνωστικά κέντρα, ιδιωτικά ιατρεία όλων των ειδικοτήτων και σε οδοντιατρεία, σε ιατρεία εκπαιδευτικών δομών, σε ιατρεία χώρων εργασίας, σε υπηρεσίες κατ’οίκον φροντίδας υγείας και «Βοήθεια στο Σπίτι», στις ΚΟΜΥ, σε ιδρύματα και κέντρα ΑΜΕΑ, κωφών, σχολή τυφλών, ΚΑΠΗ, φυσιο/λόγο/εργο-θεραπευτές, οπτικοί, τεχνικοί ιατρικών μηχανημάτων, εργαζόμενοι σε φαρμακεία και φαρμακευτικοί αντιπρόσωποι. Εργαζόμενοι σε δομές προσφύγων, αστέγων. Εργαζόμενοι στα νεκροτομεία, γραφεία τελετών, νεκροταφεία. | Α |
| Σώματα Ασφαλείας και Ένοπλες Δυνάμεις Αστυνομία, Πυροσβεστική, Λιμενικό, Ένοπλες Δυνάμεις | Β1 |
| Εργαζόμενοι σε απαραίτητες λειτουργίες του κράτους Ενέργεια: Εργατοτεχνικό προσωπικό ΔΕΚΟ (Ηλεκτρισμός, Θέρμανση, Φυσικό Αέριο). Εργατοτεχνικό προσωπικό στις Υπηρεσίες Ύδρευσης-Αποχέτευσης. Εργαζόμενοι πεδίου στις τηλεπικοινωνίες και στην τηλεπικοινωνιακή υποστήριξη κρίσιμων λειτουργειών του κράτους. Καθαριότητα-Αποκομιδή ΟΤΑ. | Β1 |
| Εργαζόμενοι εντός εκπαιδευτικών δομών όλων των βαθμίδων Εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, εργαζόμενοι σε βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, προσωπικό καθαριότητας των ανωτέρω. | Β1 |
| Μεταφορές και Αερομεταφορές Οδηγοί αστικών συγκοινωνιών,TAXI, σχολικών λεωφορείων και οχημάτων μαζικής μεταφοράς εργαζομένων, εργαζόμενοι σε θαλάσσιες συγκοινωνίες σε τρένα και σε υπεραστικές μεταφορές, πιλότοι, αεροσυνοδοί, προσωπικό εδάφους στην εξυπηρέτηση κοινού, ελεγκτές, εργαζόμενοι σε εκδοτήρια, προσωπικό καθαριότητας των ανωτέρω. | Β2 |
| Καταστήματα πώλησης τροφίμων και ποτών Εργαζόμενοι σε καταστήματα εμπορίας τροφίμων και ποτών (κρεοπωλεία, ιχθυοπωλεία, τυροκομικά, μαναβική), ταμίες, αποθηκάριοι, κατ’οίκον διανομείς, προσωπικό καθαριότητας των ανωτέρω. | Β2 |
| Βιομηχανία τροφίμων και ποτών και Κτηνιατρικές υπηρεσίες Εργαζόμενοι στις γραμμές παραγωγής της βιομηχανίας τροφίμων και ποτών, εργαζόμενοι σε σφαγεία, σε κτηνιατρεία και εργαζόμενοι που παρέχουν υπηρεσίες για ζώα. Πωλητές σε λαϊκές αγορές. | Β2 |
| Εστίαση και τουρισμός Εργαζόμενοι σε ξενοδοχεία και τουριστικά καταλύματα, σε χώρους κατασκήνωσης, σε εστιατόρια και κινητές μονάδες εστίασης, σε υπηρεσίες τροφοδοσίας για εκδηλώσεις και δραστηριότητές παροχής ποτών, χειριστές τροφίμων, σερβιτόροι, μάγειρες, προσωπικό χώρου κουζίνας, ψήστες και συναφείς δραστηριότητες. Οδηγοί τουριστικών λεωφορείων και ξεναγοί. | Γ1 |
| Υπάλληλοι courier – ταχυδρομικές μεταφορές – πωλητές Εργαζόμενοι σε υπηρεσίες ταχυμεταφοράς και διανομείς που έχουν συναλλαγή με κοινό. Εξωτερικοί πωλητές. | Γ1 |
| Χώροι λατρείας Ιερείς, αρχιερείς, ιεροδιάκονοι, ψάλτες, νεωκόροι. | Γ1 |
| Δικαιοσύνη: Δικαστικοί Λειτουργοί, Σωφρονιστικοί υπάλληλοι, Δικηγόροι και λοιποί εργαζόμενοι εντός Δικαστηρίων. | Γ1 |
| Λοιπές υπηρεσίες καθαριότητας Καθαριστές γραφείων και άλλων χώρων εκτός χώρων υγείας, εργαζόμενοι σε υπηρεσίες καθαρισμού εκτός ΟΤΑ. | Γ2 |
| Κομμωτήρια και υπηρεσίες προσωπικής υγιεινής Εργαζόμενοι σε κομμωτήρια, κουρεία, κέντρα αισθητικής και καλλωπισμού. | Γ2 |
| Διοικητικοί υπάλληλοι υπηρεσιών σε επαφή με κοινό Διοικητικοί υπάλληλοι – υπάλληλοι γραφείου που εξυπηρετούν κοινό, τραπεζικοί υπάλληλοι, κλητήρες, ταμίες, υπάλληλοι υποδοχής και εξυπηρέτησης πελατών. | Γ2 |
| Βιομηχανία παραγωγής λοιπών προϊόντων και αγροτική βιομηχανία Εργαζόμενοι στη γραμμή παραγωγής βιομηχανίας ενδυμάτων, χάρτου, ξύλου, οικοδομικών υλικών, ιατρικού εξοπλισμού, βιομηχανία φαρμάκων, χημικών, πλαστικών και καουτσούκ, παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα, μη μεταλλικών ορυκτών, μεταλλικών ορυκτών και κοσμημάτων, ηλεκτρολογικού εξοπλισμού, συσκευών και μηχανημάτων και λοιπών προϊόντων. Αγρότες – παραγωγοί αγροτικών προϊόντων. | Γ2 |
| Λιανεμπόριο Εργαζόμενοι στο χώρο της εμπορίας αγαθών εκτός τροφίμων και ποτών, εμπόριο λουλουδιών και φυτών. | Γ2 |
| Κατασκευαστικός κλάδος – Εξόρυξη – Υπόγεια έργα Εργαζόμενοι στην κατασκευή ιδιωτικών και δημοσίων έργων (εργοτάξια, αυτοκινητόδρομοι, αγωγοί, γέφυρες, σήραγγες και υπόγεια έργα, κατασκευαστικές εργασίες για παράκτιες και λιμενικές κατασκευές, φράγματα, κατασκευαστικές εργασίες για τον εξορυκτικό και μεταποιητικό τομέα, εκσκαφές, γεωτρήσεις, κατεδαφίσεις, ανακαινίσεις επισκευές, συντήρηση, επιχρίσματα, μονώσεις, εξόρυξη αλατιού, ορυκτών και μετάλλων, υγρών και αέριων υδρογονανθράκων). Εργαζόμενοι σε λατομεία, χώρους αποθήκευσης καυσίμων και φυσικού αερίου, ταμιευτήρες νερού, σταθμούς ενέργειας, χώρους διάθεσης και αποθήκευσης επικίνδυνων αποβλήτων. Μηχανικοί με εργασίες επίβλεψης των παραπάνω έργων. | Δ |
| Επαγγελματίες αθλητές ομαδικών αθλημάτων και προσωπικό γυμναστήριων Επαγγελματίες αθλητές, διαιτητές, γυμναστές, προπονητές αθλημάτων, διοικητικό προσωπικό γυμναστήριων και προσωπικό καθαριότητας των ανωτέρω χώρων. | Δ |
| Καλλιτεχνικές δραστηριότητες και χώροι πολιτισμού Εργαζόμενοι καλλιτεχνικών εκδηλώσεων, στο χώρο του θεάτρου, κινηματογράφου, τραγουδιού, υποστηρικτικές δραστηριότητες στο χώρο του θεάματος. Εργαζόμενοι σε μουσεία, πινακοθήκες, αρχαιολογικούς χώρους και θεματικά πάρκα. | Δ |
| Λοιπές δραστηριότητες που δεν εντάσσονται στις πιο πάνω κατηγορίες | Ε |
| Υπάλληλοι γραφείων χωρίς επαφή με κοινό, με δυνατότητα τηλεργασίας ή/και εργασίας back office | ΣΤ |
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- WHO: https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/338095/WHO-2019-nCoV-vaccines-SAGE_background-2020.1-eng.pdf
- ECDC: https://www.ecdc.europa.eu/sites/default/files/documents/COVID-19-vaccination-and-prioritisation-strategies.pdf
- ΙΡΛΑΝΔΙΑ: https://www.gov.ie/en/publication/bf337-covid-19-vaccination-strategy-and-implementation-plan/
- ΓΕΡΜΑΝΙΑ: https://www.rki.de/DE/Content/Infekt/Impfen/ImpfungenAZ/COVID-19/Stufenplan.pdf?__blob=publicationFile
- ΙΤΑΛΙΑ: http://www.salute.gov.it/imgs/C_17_pubblicazioni_3014_allegato.pdf
- KANAΔΑΣ: https://www.canada.ca/en/public-health/services/immunization/national-advisory-committee-on-immunization-naci/guidance-prioritization-initial-doses-covid-19-vaccines.html
- ΡΟΥΜΑΝΙΑ: https://vaccinare-covid.gov.ro/wp-content/uploads/2020/12/Strategia-vaccinare-02-12-2020-CL-FINAL-cu-COVID-19-tabel-2_CUPRINS-UPDATE-1.pdf
- https://www.osha.gov/sites/default/files/publications/OSHA3993.pdf