ΤΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΒΑΡΕΩΣ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΚΟΡΟΝΟΙΟ. Η ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ

ΤΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΚΛΙΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΒΑΡΕΩΣ ΠΑΣΧΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΚΟΡΟΝΟΙΟ. Η ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΚΒΑΣΗ ΤΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ

Π. Χαλβατσιώτης^1αβ, Κ Τζαννής^1β, Α. Μπάμιας^1βγ , Α Κοτανίδου^2α,E. Jahaj^2β, Ε. Μάγειρα^2β, Γ. Δημόπουλος^3α, Μ. Θεοδωρακοπούλου^3β, Γ. Κωσταντοπούλου^3β, Α. Αρμαγανίδης^3γ, Ε. Γκέκα⁴, Χ. Πουρζιτάκη⁴, Ν. Καπραβέλος^5α, Σ. Παπώτη^5β, Μ. Σίλελη^5β, Χ. Γώγος⁶, Δ. Βελισσάρης⁷, Ν. Μάρκου^8α, Ε. Στεφανάτου^8β, Ε. Αιμονιώτου^9α,  Γ. Βλαχογιάννη^9β, Α. Κομνός¹⁰, Τ. Ζαφειρίδης^11α, Π. Κουλουβάρης^11β

^1αβ Επικ. Καθηγητής Παθολογίας & Διαβήτη Β’ Προπαιδευτική Παθολογική κλινική ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν», Πρόεδρος Διοικητικού Συμβουλίου, Γ.Ν.Α. “ΕΛΠΙΣ” Αντιπρόεδρος Μελών ΔΕΠ Ιατρικής Σχολής Αθηνών
^1βΒ’ Προπαιδευτική Παθολογική κλινική ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
^1βγΚαθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας Β’ Προπαιδευτική Παθολογική κλινική ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
^2α Καθηγήτρια Πνευμονολογίας- Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Διευθύντρια Α’ Κλινικής Εντατικής Θεραπείας Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»
^2βΑ’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ, Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισμός»
^3αΕπικ. Καθηγητής Πνευμονολογίας- Εντατικολογίας, Β’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
^3βΒ’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
^3γΚαθηγητής Πνευμονολογίας- Εντατικολογίας ΕΚΠΑ, Διευθυντής Β’ Κλινικής Εντατικής Θεραπείας ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
⁴Κλινική Αναισθησιολογίας και Μονάδα Εντατικής Θεραπείας ΑΠΘ, Π.Γ.Ν.Θ. “ΑΧΕΠΑ”
^5α Πνευμονολόγος- Εντατικολόγος, Συντονιστής Διευθυντής Β’ Μονάδας Εντατικής Θεραπείας Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»
^5β Β’ Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Γ.Ν.Θ. «Γ. Παπανικολάου»
⁶Καθηγητής Παθολογίας- Λοιμωξιολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστημίου Πατρών
⁷Αν. Καθηγητής Παθολογίας Επείγουσας Ιατρικής, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Πατρών
^8α Πνευμονολόγος- Εντατικολόγος, Διευθυντής ΜΕΘ- ΛΑΤΣΕΙΟΝ Κέντρο Εγκαυμάτων Γ.Ν. Ελευσίνας «Θριάσιο».
^8β Πνευμονολόγος- Εντατικολόγος, Επιμελήτρια Α’ ΜΕΘ- ΛΑΤΣΕΙΟΝ Κέντρο Εγκαυμάτων Γ.Ν. Ελευσίνας «Θριάσιο».
^9α Εντατικολόγος, Επιμελήτρια Α’ Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Γ.Ν.Θ. «Άγιος Δημήτριος»
^9β Εντατικολόγος Συντονίστρια Διευθύντρια ΕΣΥ, Μονάδα Εντατικής Θεραπείας Γ.Ν.Θ. «Άγιος Δημήτριος»
¹⁰Αναισθησιολόγος- Εντατικολόγος, Συντονιστής Διευθυντής Μονάδα Εντατικής Θεραπείας «Κουτλιμπάνειο» Γ.Ν. Λάρισας
^11αΑ’ Ορθοπεδική Κλινική ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»
^11βΕπικ. Καθηγητής Ορθοπαιδικής, Α’ Ορθοπαιδική Κλινική ΕΚΠΑ Π.Γ.Ν. «Αττικόν»

Demographic and Clinical Features of Critically Ill Patients with COVID-19 in Greece: The Burden of Diabetes and Obesity.

Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό: Diabetes Research and Clinical Practice , July 16, 2020
https://doi.org/10.1016/j.diabres.2020.108331

Στις 7 Ιανουαρίου 2020 ανακοινώθηκε ένας νέος ιός που ανήκει στην οικογένεια των κορονοϊών, οι οποίοι είναι υπόλογοι για μια σειρά ζωονόσων,  προκαλεί σοβαρή πνευμονική λοίμωξη. Ο νέος αυτός ιός αφού ξεπέρασε το βιολογικό φράγμα μετεφέρθη στον άνθρωπο με πιθανούς ενδιάμεσους ξενιστές  την νυχτερίδα και τον παγκολίνο. Τα πρώτα στοιχεία που δόθηκαν στην δημοσιότητα από τις Κινεζικές Υγειονομικές Αρχές περιέγραφαν μια νέα πνευμονική λοίμωξη που παρουσίαζε αυξημένη θνητότητα και νοσηρότητα σε μεγαλύτερης ηλικίας άτομα και σε εκείνους που έπασχαν από χρόνια υποκείμενα νοσήματα. Όταν όμως ο ιός έφτασε στο δυτικό ημισφαίριο φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά με βαρύτερη εξέλιξη και την πρόγνωση τους πάσχοντες με διαβήτη και παχυσαρκία.. Για τον Ελληνικό χώρο τα μόνα διαθέσιμα στοιχεία προέρχονταν από τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ και δεν μπορούσαν να καλύψουν πολλά από τα κλινικά ερωτήματα της επιστημονικής κοινότητας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Με βάση λοιπόν αυτήν την αναγκαιότητα σχεδιάσαμε μια μελέτη ώστε να διερευνήσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των βαρέως νοσούντων με πνευμονία από κορονοϊό στην Ελλάδα.  Έτσι καταγράφηκαν τα επιδημιολογικά στοιχεία και τα κλινικά χαρακτηριστικά αυτών των ασθενών που νοσηλεύτηκαν σε μονάδες εντατικής θεραπείας. Καταγράφηκε η ηλικία, το φύλο, ο σωματότυπος, τα υποκείμενα νοσήματα, η παρουσία παχυσαρκίας, η βαρύτητα της αναπνευστικής τους ανεπάρκειας, τα συμπτώματα και η διάρκεια τους πριν την εισαγωγή, τα ευρήματα από τις αιματολογικές, βιοχημικές και ακτινολογικές τους εξετάσεις και βέβαια έγιναν στατιστικές αναλύσεις αξιολογώντας συσχετίσεις όλων των προαναφερθέντων με την τελική έκβαση της νόσησης. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν παρέχοντας ανώνυμα στοιχεία από τους ιατρικούς φακέλους 90 ασθενών τους οι Εντατικές Μονάδες των Νοσοκομείων ΑΧΕΠΑ, Γ.Παπανικολάου και Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης αλλά και των Νοσοκομείων Λάρισας, Ρίου-Πάτρας, της Ελευσίνας, του Ευαγγελισμού και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Αττικόν που ανέλαβε και τον συντονιστικό ρόλο. Στη μελέτη διερευνήθηκαν τα στοιχεία 90 ασθενών που το διάστημα της καταγραφής των δεδομένων εκπροσωπούσαν σχεδόν την πλειονότητα των περιστατικών που νοσηλεύτηκαν σε ΜΕΘ λόγω COVID-19 πνευμονίας.  Τα αποτελέσματα της μελέτης μπορεί επίσης να θεωρηθούν απολύτως αντιπροσωπευτικά για τον Ελληνικό Χώρο γιατί είχαν γεωγραφικά κατανομή σε όλη την επικράτεια.

Από τα αποτελέσματα της μελέτης φάνηκε ότι ο βαρέως πάσχων από κορωνοϊό στην Ελλάδα με απόλυτη υπεροχή στους άνδρες σε ποσοστό 85%, έχει μια ενδιάμεση ηλικία 65-66 ετών με τον μεγαλύτερο να ευρίσκεται στην ηλικία των 86 ετών και τον νεότερο στα 42 έτη. Οι μεγαλύτεροι των 65 ετών αποτελούσαν το 50% των πασχόντων, ενώ οι νεότεροι των 55 ετών το 23,3% οι οποίοι όμως ήταν και οι πλέον υπέρβαροι. Τα εργαστηριακά τους ευρήματα ήταν τα ίδια που έχουν καταγραφεί διεθνώς χωρίς ηλικιακές διαφοροποιήσεις. Ενώ στις μεγαλύτερες ηλικίες που είχαν και τα περισσότερα υποκείμενα νοσήματα είχαμε βαρύτερη κλινική εικόνα στην αναπνευστική τους λειτουργία κατά την εισαγωγή, τουναντίον παρουσίαζαν βελτίωση κατά την νοσηλεία τους σε σύγκριση με την επιδείνωση που εμφάνιζαν οι νεότεροι. Η στατιστική επεξεργασία ανέδειξε ότι η ταυτόχρονη παρουσία πολλών προϋπαρχόντων χρόνιων νοσημάτων επιβάρυνε την έκβαση, τα καρδιαγγειακά όμως που τόσο έχουν ενοχοποιηθεί αλλά και η μεγάλη ηλικία, χωρίς άλλα σοβαρά νοσήματα, δεν αποτελούσαν αιτία θανάτου. Η παχυσαρκία όμως και ο διαβήτης ήταν αιτίες θανάτου ακόμα και στις νεότερες ηλικίες χωρίς την παρουσία άλλου χρόνιου νοσήματος. Σημειώνουμε ότι η μέση ηλικία εκείνων που επιβίωσαν χωρίς παχυσαρκία ήταν σημαντικά υψηλότερη από τους παχύσαρκους που τελικά νίκησαν τον θάνατο. Επίσης από τους ασθενείς που επιβίωσαν κατά τη μελέτη κανένας δεν είχε διαβήτη, ενώ από εκείνους που τελικά δεν τα κατάφεραν είχε ο 1 στους 3.  Τέλος, ο διαβήτης αποτελούσε σταθερό εύρημα ως ανεξάρτητη αιτία θανάτου σε όλες τις ηλικιακές ομάδες. Τα αποτελέσματα της μελέτης μας έχουν αναλυθεί σε βάθος στατιστικά και αποτελούν τα μόνα που έχουν μέχρι και σήμερα δημοσιευτεί σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό για την Ελλάδα μετά από κρίση. Σημειώνεται ότι το Diabetes Research and Clinical Practice όπου δημοσιεύτηκε η μελέτη είναι το επίσημο όργανο της Διεθνούς Συνομοσπονδίας Διαβήτη (International Diabetes Federation). Η Ελλάδα έχει πάνω από ένα εκατομμύριο διαβητικούς, τα ποσοστά παχυσαρκίας των ενηλίκων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη,  ενώ κατέχουμε και τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία. Τα στοιχεία αυτά δεν πρέπει να μας οδηγούν μόνο σε ζοφερές σκέψεις αλλά σε μια αδήριτη ανάγκη να καταπολεμήσουμε τόσο σε ατομικό επίπεδο όσο και με προγράμματα πρόληψης την παχυσαρκία και το διαβήτη.