ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ Δ. ΡΩΜΑΝΟΠΟΥΛΟΥ, ΒΑΣΙΛΙΚΗ Ι. ΖΗΛΙΔΟΥ, ΣΩΤΗΡΙΑ ΓΥΛΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΔΡΑΤΣΙΟΥ, ΑΝΝΙΤΑ ΒΑΡΕΛΛΑ, ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΠΕΤΡΟΝΙΚΟΛΟΥ, ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ-ΜΑΡΙΝΑ ΚΑΤΣΟΥΛΗ, ΜΑΡΙΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ και ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Δ. ΜΠΑΜΙΔΗΣ
Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής, Ιατρική Σχολή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Technology Enhanced Health and Social Care for Vulnerable People During the COVID-19 Outbreak
Δημοσιεύτηκε στο : Front. Hum. Neurosci., 10 September 2021 | doi.org/10.3389/fnhum.2021.721065
Το Εργαστήριο Ιατρικής Φυσικής και Ψηφιακής Καινοτομίας (imedphys.med.auth.gr) αποτελεί µία δυναµική, διαδραστική κοινότητα και μία από τις µεγαλύτερες ερευνητικές οµάδες του ΑΠΘ. Συμμετέχει σε μία πλειάδα από καινοτόµα ερευνητικά έργα χρηµατοδοτούµενα τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από εθνικούς πόρους, δημόσιους και ιδιωτικούς, ενώ αναγνωρίζεται διεθνώς για την ερευνητική του αριστεία. Όραμά του παραμένει πέρα από το εκπαιδευτικό και ερευνητικό του έργο, η ανιδιοτελής συνέργεια με την κοινωνία για την προώθηση της επιστημονικής γνώσης και τη συνεχή ανάπτυξη. Η κοινωνική προσφορά αποτελεί δέσμευση του Εργαστηρίου αφού συγκροτεί αναπόσπαστο κομμάτι των αξιών της καθημερινής του λειτουργίας και ακόμη περισσότερο κατά τη διάρκεια κρίσεων, όπως αυτή της πανδημίας Covid-19.
Η παγκόσμια αυτή κρίση επέφερε αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας προκαλώντας όπως ήταν αναμενόμενο μεγάλες ανισότητες διευρύνοντας ακόμη περισσότερο τα προβλήματα που ταλάνιζαν τους ευάλωτους πληθυσμούς και κυρίως τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Οι πρωτόγνωρες καταστάσεις που βίωσε ολόκληρη η ανθρωπότητα, έδωσαν τη δυνατότητα για άμεση δράση και συλλογική συνδρομή προσφέροντας λύσεις και δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στην παροχή υπηρεσιών υγείας σε ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Η ανθρωποκεντρική προσέγγιση, η υψηλή εξειδίκευση και η τεχνογνωσία, η κοινωνική αλληλεγγύη και καινοτομία, η κοινωνική επιχειρηματικότητα, καθώς και η υπευθυνότητα του Εργαστηρίου συνέβαλαν στη συλλογική προσπάθεια της μετρίασης μερικών τουλάχιστον από τα πολλαπλά και πολυδιάστατα προβλήματα που επέφερε η παγκόσμια κρίση ενισχύοντας τον άνθρωπο που αποτελεί και τον πυρήνα της κάθε κοινωνίας.
Η παρούσα μελέτη πραγματεύεται την προσπάθεια υποστήριξης και ενίσχυσης των ευάλωτων πληθυσμών κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 σε Ελλάδα και Κύπρο, ενθαρρύνοντας την υιοθέτηση καινοτόμων, ωφέλιμων και ποιοτικών τρόπων διαχείρισης του ελεύθερου χρόνου τους αξιοποιώντας το Πρόγραμμα Νοητικής Ενδυνάµωσης BrainHQ. Το πρόγραμμα αποτελεί µέρος του Ολοκληρωµένου Συστήµατος Φροντίδας Υγείας LLM Care (LLMcare.gr) και πρόκειται για ένα διαδικτυακό διαδραστικό περιβάλλον εξειδικευµένης νοητικής άσκησης µέσα από ένα σύνολο ασκήσεων με σκοπό την αποτελεσµατική βελτίωση της µνήµης, της ταχύτητας επεξεργασίας των πληροφοριών, του προσανατολισµού, όπως επίσης του λόγου, της παρατηρητικότητας, της συµπεριφοράς, της συγκέντρωσης και της κρίσης.
Στη μελέτη, αρχικά, προσεγγίστηκαν εκατό σαράντα οκτώ (148) άτομα, τα οποία ενημερώθηκαν για το σκοπό του εγχειρήματος. Μεταξύ αυτών, συνολικά είκοσι τέσσερις (24) συμμετέχοντες πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης και θεωρήθηκαν επιλέξιμοι να συμμετάσχουν στη μελέτη με μέση ηλικία 69,3 ± 9,8 έτη και μέσο όρο 12,08 ± 3,84 έτη εκπαίδευσης. Επιπλέον, το 66,7% των συμμετεχόντων έπασχε από κάποια νευροεκφυλιστική νόσο, ενώ το 37,5% από διάφορες συννοσηρότητες. Η μελέτη περιλάμβανε την παροχή ψυχοκοινωνικής στήριξης και τη δωρεάν διάθεση του Προγράμματος Νοητικής Ενδυνάμωσης ως τεχνολογικό εργαλείο παρέμβασης για την ενίσχυση των νοητικών λειτουργιών των συμμετεχόντων. Το ερευνητικό πρωτόκολλο έλαβε έγκριση από την Επιτροπή Βιοηθικής της Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), ενώ κατάλληλες φόρμες συγκατάθεσης διανεμήθηκαν σε ηλεκτρονική μορφή στους συμμετέχοντες. Πιο συγκεκριμένα, η παρέμβαση ορίστηκε σε διάστημα δώδεκα (12) εβδομάδων με συχνότητα 2-4 φορές την εβδομάδα σε συνεδρίες διάρκειας τουλάχιστον τριάντα (30) λεπτών. Oι συμμετέχοντες αλληλοεπίδρασαν με το πρόγραμμα χρησιμοποιώντας τις προσωπικές τους συσκευές (tablets/laptops) στο δικό τους χώρο, ενώ παράλληλα πιστοποιημένοι εκπαιδευτές LLM Care παρείχαν τεχνική και συμβουλευτική καθοδήγηση. Οι ψυχομετρικές αξιολογήσεις πραγματοποιούνταν κάθε 2 εβδομάδες με σκοπό την εκτίμηση της ψυχικής τους ευημερίας και περιλάμβαναν τα εργαλεία: WHO-5 (Ψυχική Ευημερία), SAST (Μέτρηση του άγχους), Impact Factor Event Scale- IES-R (Επίδραση τραυματικών γεγονότων στη ψυχική υγεία), καθώς και SUS (System Usability Scale) για τη μέτρηση του βαθμού ευχρηστίας του συστήματος.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι συμμετέχοντες που παρουσίασαν βελτίωση στην ψυχική τους ευημερία, εμφάνισαν λιγότερο άγχος που προκλήθηκε από τις τραυματικές συνέπειες που σχετίζονταν με την πανδημία. Μάλιστα, η ενασχόλησή τους με τις νέες τεχνολογίες ενδεχομένως να περιόρισε αυτές τις επιπτώσεις, μετριάζοντας την επίδραση των αρνητικών συμπτωμάτων τους. Επιπλέον, παρατηρήθηκε πως όσο μεγαλύτερη ήταν η ηλικία των συμμετεχόντων, τόσο μεγαλύτερη ήταν και η βελτίωση της ψυχικής τους ευημερίας.
Συμπερασματικά, η παγκόσμια κρίση που επέφερε η πανδημία Covid-19 οδήγησε σε δυσμενή αποτελέσματα σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής των ατόμων προκαλώντας μεγάλη ανησυχία στη δημόσια υγεία. Η αξιοποίηση του προγράμματος Νοητικής Ενδυνάμωσης φαίνεται να συμβάλλει στη βελτίωση της ευημερίας των ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας και να μετριάζει τις αρνητικές επιπτώσεις που απορρέουν από στρεσογόνες καταστάσεις, όπως αυτή της πανδημίας Covid-19.