ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ Θ. ΣΤΑΥΡΟΥ και συνεργάτες
Εργαστήριο Εργοσπιρομετρίας & Πνευμονικής Αποκατάστασης, Ιατρική Σχολή, Πνευμονολογική Κλινική, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Eight Weeks Unsupervised Pulmonary Rehabilitation in Previously Hospitalized of SARS-CoV-2 Infection
Δημοσιεύθηκε στο Journal of Personalized Medicine, Volume 11, Issue 8, 18 August 2021, MDPI
doi.org/10.3390/jpm11080806
Τα προγράμματα πνευμονικής αποκατάστασης στοχεύουν στην αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, στη βελτίωση της λειτουργίας των σκελετικών μυών και στην απευαισθητοποίηση της δύσπνοιας. Σκοπός της μελέτης μας ήταν να διερευνήσει τον αντίκτυπο των 8 εβδομάδων μη εποπτευόμενης Πνευμονικής Αποκατάστασης (ΠΑ) σε ασθενείς που είχαν νοσήσει και νοσηλευτεί από τον COVID-19 και να καταγράψει πιθανές μεταβολές στα ανθρωπομετρικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά σε δείκτες οξειδωτικού στρες και φυσικής κατάστασης.
Στην μελέτη μας συμμετείχαν 20 ασθενείς (Ηλικία 64.1±9.9 έτη, 75% άνδρες, διάρκεια νοσηλείας 15.1±14.8 ημέρες, 20% στη ΜΕΘ, 10% είχαν καπνιστική συνήθεια, 10% είχαν ΧΑΠ, 65% είχαν υπέρταση, 20% είχαν σακχαρώδη διαβήτη, 10% είχαν καρδιαγγειακή νόσο) που είχαν νοσηλευτεί στο Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Λάρισας κατά την περίοδο του Σεπτεμβρίου 2020 έως και Δεκέμβριο 2020. Όλοι οι ασθενείς εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ΠΑ δύο μήνες μετά το εξιτήριο τους με κριτήρια εισόδου τη μη χρήση συμπληρωματικού οξυγόνο, απύρετοι για τουλάχιστον 48 ώρες χωρίς χρήση αντιπυρετικών και να είναι σταθεροί. Τα κριτήρια αποκλεισμού αποτέλεσαν οι αντενδείξεις για 6-λεπτη δοκιμασία βάδισης (6ΛΔΒ), η χαμηλή ικανότητα ισορροπίας, ψυχικές ασθένειες, μυοσκελετικές διαταραχές που θα επηρέαζαν την ικανότητα για άσκηση και δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) >40 kg/m2. Αρχικά συμπληρώθηκαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά, καταγράφθηκε το ιατρικό ιστορικό και συμπληρώθηκε ερωτηματολόγιο ποιότητας ύπνου και εν συνεχεία έγινε καταγραφή ανθρωπομετρικών και μορφολογικών χαρακτηριστικών, σύσταση σώματος, λειτουργικού ελέγχου του αναπνευστικού, συλλέχθηκε αίμα και υποβλήθηκαν σε αξιολόγηση ικανότητας για άσκηση με τις μεθόδους: 6ΛΔΒ, χειροδυναμομέτρηση και 30s Sit-to-Stand. Η ίδια διαδικασία επαναλήφθηκε μετά από 8 εβδομάδες ΠΑ.
Το πρόγραμμα ΠΑ πραγματοποιόταν 3 φορές την εβδομάδα για 8 εβδομάδες, ενώ η κάθε συνεδρία είχε διάρκεια 100 λεπτά. Η κάθε συνεδρία περιελάμβανε 5 λεπτά προθέρμανση και 5 λεπτά αποθεραπεία με ασκήσεις ευλυγισίας και κινητικότητας, 50 λεπτά συνεχόμενο περπάτημα (ένταση βάδισης στο 75-110 % της ΚΣμεγ από 6ΛΔΒ) για βελτίωση της αερόβιας ικανότητας, 20 λεπτά ασκήσεις γιόγκα για βελτίωση της αναπνοής και της ιδιοδεκτικότητας (Utkatasana, Utthita hasta padangusthasana, Parsvottanasana, Virabhadrasana I, II & III, Vrksasana, Bhujangasa) και 20 λεπτά πολυαρθρικές ασκήσεις ενδυνάμωσης (2-3 σειρές από 12-16 επαναλήψεις και αντίσταση το βάρος του σώματος). Για τον κάθε ασθενή δόθηκαν διατροφικές οδηγίες για πρόσληψη, απώλεια ή διατήρηση βάρους.
Από τα αποτελέσματα της μελέτης παρατηρήθηκαν μεταβολές προ και μετά της ΠΑ στην συστολική αρτηριακή πίεση στην ηρεμία (138.7±16.3 έναντι 128.8±8.6 mmHg, p=0.005) και στο τέλος της 6ΛΔΒ (159.8±13.5 έναντι 152.0±12.2 mmHg, p=0.025), στην καρδιακή συχνότητα στο τέλος της 6ΛΔΒ (112.5±18.3 έναντι 106.9±17.9 bpm, p=0.039), στην διαφορά του κορεσμού του αρτηριακού O2 στο αίμα ηρεμίας / τέλος 6ΛΔΒ (2.8±2.7 έναντι 1.4±2.3 %, p=0.008), στο αίσθημα δύσπνοιας κατά κλίμακα Borg (CR10) στο τέλος της 6ΛΔΒ (1.3±1.5 έναντι 0.6±0.9 score, p=0.005), στην καλυφθείσα απόσταση κατά την 6ΛΔΒ (433.8±102.2 έναντι 519.2±95.4 m, p<0.001), στην εκτιμώμενη πρόσληψη Ο2 κατά την 6ΛΔΒ (4.9±2.4 έναντι 16.9±2.2 ml/min/kg, p<0.001), επαναλήψεις κατά την δοκιμασία 30s sit to stand (11.4±3.2 έναντι 14.1±2.7 επαναλήψεις, p<0.001), στην αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος (2528.3±303.2 έναντι 2864.7±574.8 U.cor., p=0.027), στο ποσοστό σωματικού λίπους (32.2±9.4 έναντι 29.5±8.2 %, p=0.003), στην μυϊκή μάζα (30.1±4.6 έναντι 34.6±7.4 kg, p=0.030), στην περίμετρο λαιμού (39.9±3.4 έναντι 37.8±4.2 cm, p=0.006), στην ποσοστιαία διαφορά της περιμέτρου θώρακος κατά την μέγιστη εισπνοή / εκπνοή (4.2±2.3 έναντι 6.0±1.9 %, p=0.001) και στην ποιότητα ύπνου (6.7±3.9 έναντι 5.6±3.3, p=0.036).
Η μελέτη μας ήταν η πρώτη που αξιολόγησε την επίδραση ενός μη εποπτευόμενου προγράμματος ΠΑ στην αποκατάσταση ασθενών με COVID-19 και κατέγραψε βελτίωση σε δείκτες σωματικής δραστηριότητας, υποδεικνύοντας ότι η στοχευμένη και ολιστική αποκατάσταση μπορεί να είναι ευεργετική για την αποκατάσταση της ποιότητας ζωής των ασθενών με COVID-19. Καταγράψαμε σημαντικές αλλαγές σε παραμέτρους όπως ο κορεσμός του αρτηριακού O2 στο αίμα, συστολική αρτηριακή πίεση, καρδιακός ρυθμός και δύσπνοια κατά τη διάρκεια 6ΛΔΒ, στην αντιοξειδωτική ικανότητα του πλάσματος, στη σύσταση του σώματος και στην ποιότητα του ύπνου. Σύμφωνα με αυτό, προτείνουμε ότι η πνευμονική αποκατάσταση χωρίς επίβλεψη θα μπορούσε να είναι μια αποτελεσματική και ωφέλιμη πρακτική για την προώθηση της άσκησης και την μείωση των συμπτωμάτων μετά το COVID-19, καθώς και μια νέα προσέγγιση σχετικά με τη θεραπεία της επίμονης κόπωσης που προκαλείται από τον SARS-CoV-2. Τέλος, ένα ολιστικό μη εποπτευόμενο πρόγραμμα ΠΑ μπορεί να ωφελήσει ασθενείς που αδυνατούν να συμμετάσχουν σε οργανωμένα κέντρα ΠΑ λόγω οικονομικών, κοινωνικών και γεωγραφικών δυσκολιών.