Ο Π.Ι.Σ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΙΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ. ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ Π.Ι.Σ., ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΣΥ ΚΑΙ ΣΥΝΙΣΤΑ ΜΕΣΟ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ.
Ο Π.Ι.Σ. ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΘΕΣΜΙΚΟ ΦΟΡΕΑ ΕΚΠΡΟΣΩΠΗΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΙΑΤΡΩΝ. ΤΟ ΙΑΤΡΙΚΟ ΒΗΜΑ ΑΠΟΤΕΛΕΙ ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ Π.Ι.Σ., ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΣΥ ΚΑΙ ΣΥΝΙΣΤΑ ΜΕΣΟ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ.

Η αναγκαιότητα του εμβολιασμού για COVID-19 σε ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

ΠΕΤΡΟΣ Π. ΣΦΗΚΑΚΗΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ

Ρευματολογική Μονάδα Α’ Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Better outcomes of COVID-19 in vaccinated compared to unvaccinated patients with systemic rheumatic diseases

Δημοσιεύτηκε στο: ΒΜJ Journals, Annals of the Rheumatic Diseases, doi: 10.1136/annrheumdis-2021-221539

Η πανδημία COVID-19 επηρέασε την καθημερινή μας ζωή και δραστηριότητες, οδηγώντας ταυτόχρονα σε σημαντικό αριθμό νοσηλειών και θανάτων τη τελευταία διετία . Ο εμβολιασμός  ευτυχώς αναχαίτισε την πορεία αυτή, τόσο στο γενικό πληθυσμό, όσο και σε πιο ευάλωτες ομάδες (π.χ. ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα που λαμβάνουν ανοσοτροποποιητική θεραπεία).

Ωστόσο, φάνηκε ότι λοιμώξεις COVID-19, μπορεί να εμφανιστούν και σε εμβολιασμένα άτομα (breakthrough λοίμωξη) με ή χωρίς υποκείμενα νοσήματα. Σε μία μεγάλη πολυκεντρική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο πλέον έγκυρο επιστημονικό περιοδικό στη ρευματολογία (Papagorasetal. AnnRheumDis 2021), συγκρίναμε την πορεία και τα αποτελέσματα της λοίμωξης με SARS-CoV2, σε ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα που είχαν εμβολιασθεί δυο φορές, σε σχέση με αυτούς που ήταν ανεμβολίαστοι.

Μεταξύ 1ης Μαρτίου 2020 και 31ης Αυγούστου 2021, συλλέχθηκαν δεδομένα από 195 ασθενείς που νόσησαν με COVID-19 . Από αυτούς οι 147 ήταν ανεμβολίαστοι.  Οι υπόλοιποι  48 είχαν λάβει τουλάχιστον μια δόση εμβολίου, δηλαδή 19 ασθενείς ανέπτυξαν breakthrough λοίμωξη σε χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 14 ημερών μετά τον δεύτερο εμβολιασμό (πλήρως εμβολιασμένοι) ενώ οι υπόλοιποι, σε χρονικό διάστημα μικρότερο των 14 ημερών από τον εμβολιασμό (μερικώς εμβολιασμένοι).

Τα αποτελέσματά μας έδειξαν ότι οι νοσηλείες ήταν πολύ χαμηλότερες (21.1%, 10.1%) σε ασθενείς που ήταν εμβολιασμένοι (μερικώς ή πλήρως, αντίστοιχα) σε σχέση με τους ανεμβολίαστους (29.3%). Σε συμφωνία με αυτά τα ευρήματα, θάνατοι σημειώθηκαν μόνο στην ομάδα των ανεμβολίαστων ασθενών (4.1%).  Είναι σημαντικό ότι οι συγκρινόμενες ομάδες είχαν συγκρίσιμα βασικά δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο), τύπο ρευματικού νοσήματος, ανοσοτροποποιητική θεραπεία που έχει ληφθεί αλλά και βασικές συννοσηρότητες (καρδιαγγειακά και πνευμονολογικά νοσήματα, νεοπλασίες). Επομένως, σε αυτήν την μελέτη καταδείχθηκε με τον καλύτερο τρόπο, η αναγκαιότητα του εμβολιασμού στην ευπαθή ομάδα των ασθενών με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα.

Κατά την εξέλιξη της πανδημίας, προέκυψε η ανάγκη για επαναληπτική δόση του εμβολίου (booster). Αρχικές μελέτες, δημοσιευμένες στα μεγαλύτερα περιοδικά της εσωτερικής παθολογίας, που αφορούσαν το γενικό πληθυσμό, έδειξαν ότι η επαναληπτική δόση μείωσε σημαντικά τις νοσηλείες και τους θανάτους που σχετίζονται με Covid-19. Στο τμήμα μας (Α’ Προπαιδευτική κλινική, «Λαϊκό» νοσοκομείο), με μία μονοκεντρική μελέτη που βρίσκεται υπό δημοσίευση σε έγκριτο ρευματολογικό περιοδικό (Fragoulis et al RMDOpen 2022), μελετήσαμε ποιά είναι τα αποτελέσματα της επαναληπτικής δόσης στους ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα.  Μεταξύ  1η Μαρτίου 2020 έως το Φεβρουάριο του 2022, καταγράψαμε όλους τους ασθενείς μας που εμφάνισαν  COVID-19, δηλαδή 65 ασθενείς που είχαν κάνει και την τρίτη επαναληπτική δόση, 36 πλήρως εμβολιασμένοι ασθενείς (2 δόσεις) και 60 ανεμβολίαστοι ασθενείς. Οι σχετιζόμενες με Covid-19 νοσηλείες ήταν πολύ λιγότερες (3.1%) σε αυτούς που είχαν λάβει την επαναληπτική δόση του εμβολίου, σε σχέση με τους ασθενείς που είχαν λάβει 2 δόσεις εμβολιασμού (13.9%) και σε σχέση με τους ανεμβολίαστους (30.0%). Αντίστοιχα, θάνατοι παρατηρήθηκαν μόνο στην ομάδα των ανεμβολίαστων ατόμων, σε ποσοστό 6.7%.

Τέλος, θέλοντας να δούμε αν υπήρχαν διαφορές μεταξύ των ασθενών με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα και υγιών μαρτύρων, όσον αφορά στην πορεία της λοίμωξης από SARS-CoV-2 μετά από την επαναληπτική δόση εμβολιασμού, συγκρίναμε τα αποτελέσματα των 65 ασθενών που είχαν κάνει την επαναληπτική δόση, με αυτά υγιών μαρτύρων (ν=80) οι οποίοι ήταν εργαζόμενοι του νοσοκομείου μας ή φίλοι/συγγενείς των ασθενών.  Η έκβαση της λοίμωξης από SARS-CoV-2 ήταν παρόμοια μεταξύ ασθενών και υγιών. Αναλυτικότερα, δεν αναφέρθηκαν θάνατοι σε καμία από τις δύο ομάδες, ενώ νοσηλείες για Covid-19 καταγράφηκαν σε 3.1% των ασθενών και σε 1.25% των υγιών. Να σημειωθεί εντούτοις ότι η διάρκεια των συμπτωμάτων ήταν μεγαλύτερη (σε βαθμό στατιστικά σημαντικό) στους ασθενείς σε σχέση με τους υγιείς (6.1±3.2 και 4.9±3.1 ημέρες, αντιστοίχως).

Συμπερασματικά, οι μελέτες αυτές καταδεικνύουν τη σημασία του εμβολιασμού (του κανονικού προγράμματος και της επαναληπτικής δόσης) στους ασθενείς με αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα. Όπως αποδείχθηκε, οι ασθενείς που είχαν ακολουθήσει το πρόγραμμα εμβολιασμού είχαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα (νοσηλεία και θάνατος), τα οποία ήταν συγκρίσιμα με αυτά του γενικού πληθυσμού.

Είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η ενημέρωση του πληθυσμού σχετικά με τον εμβολιασμό, παρακολουθώντας και ενσωματώνοντας παράλληλα, τα δεδομένα που συνεχώς ανακύπτουν από μελέτες που δημοσιεύονται σχετικά με το ζήτημα.