Σκέψεις πάνω στην εκπαίδευση των φοιτητών της Ιατρικής τον καιρό της πανδημίας COVID – 19 και ακόμη πιο πέρα.
Ξενοφών Σινωπίδης1 , Δέσποινα Γκεντζη2 , Αγγελική Καρατζά2 , Σωτήριος Φουζάς2
1Επίκουρος Καθηγητής Παιδοχειρουργικής, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Πατρών
2Τμήμα Παιδιατρικής, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Πατρών
Considerations on Medical Education During the Coronavirus Disease 2019 Pandemic and Beyond
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό: Balkan Medical Journal 2021; 38: 61-61 |
DOI: 10.4274/balkanmedj.galenos.2020.2020.6.183
Είμαστε μάρτυρες μιας καθημερινότητας που χαρακτηρίζεται από την προτεραιότητα αντιμετώπισης της διασποράς ενός ιού – αιτίου πανδημίας. Μεταξύ των μέτρων που λήφθηκαν ήταν η απομάκρυνση ενός μεγάλου μέρους των φοιτητών της Ιατρικής από τα νοσοκομεία εκπαίδευσής τους. Κύριο κριτήριο θεωρήθηκε η προφύλαξη των ιδίων αλλά και των ασθενών. Σε τέτοιες περιπτώσεις ωστόσο, η αναδρομή στις βασικές αρχές της εκπαίδευσης των φοιτητών, όπως δημοσιεύσαμε πρόσφατα 1, ενδεχόμενα να οδηγούσε σε διαφορετικές αποφάσεις. Τις παραθέτουμε συνοπτικά:
1. Η Ιατρικής είναι τέχνη μύησης. Αναμφισβήτητα η τεχνολογία δίνει εναλλακτικές μέσα από τη διαδικτυακή εκπαίδευση. Ωστόσο ο φοιτητής στην ιατρικής πρέπει να νιώσει, να ακούσει, να ψηλαφίσει, ακόμη και να μυρίσει τις εκδηλώσεις της νόσου. Η απώλεια της εκπαίδευσης κάτω από την καθοδήγηση του εκπαιδευτή στην κλινική εξέταση και στην εφαρμογή μεθόδων, απλών αλλά και σύνθετων, πάνω σε ανθρώπους για μεγάλο χρονικό διάστημα, θα μπορούσε να αναστείλει την ακαδημαϊκή ωρίμανση των εκπαιδευομένων.
2. Η δράση κάτω από πίεση είναι μια πολύ προσωπική ιδιότητα που πρέπει ο αυριανός γιατρός να αναπτύξει. Αυτή είναι εφικτή μόνο στην πράξη. Επιπλέον, μια περίοδος κρίσης πανδημίας είναι ό,τι καλύτερο για να παραχθούν αποφασιστικοί νέοι γιατροί. Αντίθετα, η μεθοδευμένη αποστασιοποίηση από τον κίνδυνο θα ενθαρρύνει την τάση στην αποφυγή μελλοντικά.
3. Η κρίση προωθεί το πνεύμα της συνεργασίας. Είναι οι δύσκολες, ακόμα οι επικίνδυνες καταστάσεις, αυτές που παραμερίζουν τις ατομικές διαφορές και θέτουν την ανάγκη, μαζί και την εκπαίδευση, της συνεργασίας, καθώς και της εξάσκησης στην εφαρμογή της ιεραρχίας.
4. Οι φοιτητές ιατρικής των τελευταίων κλινικών ετών της προπτυχιακής περιόδου είναι πολύ κοντά στη στελέχωση θέσεων με απαιτήσεις στο χώρο της υγείας. Το κέρδος είναι αμφίδρομο. Όχι μόνο οι ίδιοι θα είχαν τη δυνατότητα έντονης εκπαίδευσης δίπλα στους έμπειρους γιατρούς, αλλά θα μπορούσαν να αποτελέσουν μια έμψυχη δεξαμενή βοήθειας, σε μια περίοδο που το προσωπικό των νοσοκομείων, λαβωμένο από την πανδημία και εξαντλημένο από την προσπάθεια, με χαρά θα αποδεχόταν τη βοήθειά τους, όσο πρωτόγονη θα ήταν αυτή. Ας εκτιμήσουμε την επιθυμία των φοιτητών, τόσο προσωπικά, όσο και σε επίπεδο συλλόγων, να εμπλακούν στον αγώνα εναντίον της νόσου.
5. Στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία υπάρχει μια υπέροχη ελληνική λέξη, «empathy». Η απόδοσή της στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα θα μπορούσε να είναι η λέξη «εν συναίσθηση». Πρόκειται για μια οντότητα που υπολείπεται σε σύγκριση με τη διδασκαλία των παθήσεων και της αντιμετώπισής τους στα προπτυχιακά προγράμματα. Η ταύτιση με τον ασθενή, με τον πόνο του, με τις αγωνίες του, είναι εφικτή μόνο δίπλα στο κρεβάτι του πόνου. Καθώς η πανδημία επιμένει, μέσα στο νοσοκομείο ο φοιτητής θα είχε την ευκαιρία να νιώσει και να αντιμετωπίσει την ανθρώπινη αγωνία.
Σίγουρα οφείλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά των οικογενειών που, μαζί με την εκπαίδευση, μας εμπιστεύθηκαν και την ακεραιότητα της υγείας τους. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να διαφυλάξουμε αυτήν τη συνθήκη. Μικρότερες ομάδες, εναλλασσόμενες παρουσίες, μέτρα υγιεινής και σίγουρα η τηλ εκπαίδευση. Ωστόσο, η φυσική παρουσία τους θα μπορούσε να μην αναιρεθεί εάν αυτές οι τακτικές εφαρμόζονταν ιδανικά. Η εκπαίδευση κάτω από υπεύθυνη επίβλεψη μέσα στην πανδημία θα είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή νέων γιατρών, πολύ πιο ώριμων από άλλους σε πιο εύκολες εποχές.
Ίσως να μην μπορούμε να αποστειρώσουμε τους φοιτητές μας. Αυτό είναι ανέφικτο, όσο μακριά κι αν τους στείλουμε από τα νοσοκομεία. Μπορούμε όμως, να τους δείξουμε πώς να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο.